Bác sĩ Hương mến chào ba mẹ và các bạn. Hen suyễn (hen phế quản) là một bệnh viêm mạn tính đường hô hấp thường gặp ở trẻ em. Điều khiến nhiều gia đình lo lắng nhất chính là những cơn hen bùng phát bất ngờ – nhất là vào mùa lạnh. Trên thực tế, rất nhiều trường hợp hen trở nên nghiêm trọng hơn không chỉ do yếu tố thời tiết, mà còn vì những sai lầm vô tình của ba mẹ trong chăm sóc và điều trị cho con. Bài viết này sẽ giúp ba mẹ hiểu rõ nguyên nhân, nhận diện sai lầm thường gặp, và nắm được cách phòng ngừa để con luôn an toàn.
Tại sao hen suyễn trở nên nghiêm trọng hơn khi trời trở lạnh?
1. Không khí lạnh làm co thắt đường thở
Không khí lạnh là một trong những tác nhân kích thích mạnh mẽ nhất đối với trẻ bị hen suyễn. Khi hít phải luồng khí lạnh, đường thở vốn đã nhạy cảm của bé sẽ co thắt lại, khiến bé dễ ho, khò khè và khó thở hơn.
2. Mùa lạnh là mùa của virus và cảm cúm
Mùa đông, virus đường hô hấp (như virus cúm, RSV, rhinovirus) thường bùng phát mạnh. Những đợt nhiễm virus này làm tăng viêm đường thở, dễ kích hoạt cơn hen cấp hoặc khiến bệnh kiểm soát kém.
3. Các tác nhân đi kèm mùa lạnh
Ngoài không khí lạnh, ba mẹ có thể dễ dàng quên mất những “ngòi nổ” đi kèm: khói than, mùi hương nến, bụi trong chăn màn lâu ngày, hoặc không khí khô do dùng điều hòa, máy sưởi. Tất cả đều có thể khiến cơn hen nặng thêm.
4. Hen nặng hơn vào ban đêm
Đêm lạnh là thời điểm nhiều trẻ hen dễ lên cơn nhất. Nhiệt độ hạ thấp, không khí khô, cộng với việc bé nằm ngủ lâu khiến đường thở dễ co thắt. Đây cũng là lý do nhiều phụ huynh giật mình khi con ho, khó thở lúc nửa đêm.
Các sai lầm phổ biến của cha mẹ khiến hen suyễn nặng thêm
1. Nhầm lẫn hen suyễn với viêm phế quản thông thường
Không ít ba mẹ khi thấy con ho, khò khè lại cho rằng đó chỉ là “viêm phế quản” hoặc “cảm lạnh”, nên tự ý mua thuốc kháng sinh hoặc thuốc ho. Thực tế, hen suyễn là bệnh viêm mạn tính, không thể điều trị khỏi bằng kháng sinh. Việc nhầm lẫn này khiến bé không được kiểm soát đúng cách, dẫn đến bệnh tiến triển nặng hơn.
2. Lạm dụng hoặc dùng sai thuốc
Có ba mẹ quá lạm dụng thuốc cắt cơn (thuốc giãn phế quản) mà quên mất vai trò quan trọng của thuốc dự phòng. Ngược lại, có phụ huynh lại lo lắng về “tác dụng phụ của corticoid”, nên ngừng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Dùng sai thuốc hoặc ngừng thuốc đột ngột đều có thể khiến bệnh trở nên khó kiểm soát và dễ tái phát.
3. Chủ quan khi con không có triệu chứng
Một sai lầm rất thường gặp là ba mẹ thấy con không ho, không khò khè thì tưởng bệnh đã khỏi, liền bỏ thuốc dự phòng. Tuy nhiên, hen suyễn là bệnh viêm mạn tính đường thở – nghĩa là đường thở của bé luôn ở trong tình trạng viêm ngầm, chỉ chờ cơ hội để bùng phát. Bỏ thuốc dự phòng sẽ làm viêm trở lại và cơn hen dễ tái phát dữ dội.
4. Không kiểm soát các yếu tố kích thích hen trong sinh hoạt
Trong nhà vẫn có khói thuốc lá, thú cưng, bụi bặm trong chăn gối, hay ba mẹ vẫn để con vận động quá sức trong thời tiết lạnh – tất cả những yếu tố đó có thể vô tình làm cơn hen của con trầm trọng thêm.
Sử dụng thuốc hen đúng cách giúp giảm những cơn hen nặng
Tầm quan trọng của thuốc corticoid dạng hít (ICS)
1. Đây là trụ cột trong điều trị dự phòng hen
Corticoid dạng hít (ICS) được xem là nền tảng trong kiểm soát hen. Thuốc giúp giảm viêm đường thở, duy trì sự ổn định và ngăn chặn cơn hen bùng phát.
2. Thuốc có tác dụng trực tiếp vào phổi
Khác với corticoid uống, ICS tác động trực tiếp tại phổi, nhờ vậy hiệu quả nhanh và mạnh nhưng ít đi vào toàn thân, giúp hạn chế tác dụng phụ.
3. Corticoid dạng hít ở liều thấp rất an toàn cho trẻ
Nhiều nghiên cứu quốc tế và khuyến cáo của GINA (Hướng dẫn toàn cầu về hen) đã khẳng định: ICS liều thấp an toàn cho trẻ, không làm chậm tăng trưởng nếu được sử dụng đúng cách. Việc lo sợ thái quá và bỏ thuốc đôi khi lại gây hại nhiều hơn lợi.
Tại sao chúng ta không nên lạm dụng thuốc xịt cắt cơn hen suyễn
Biện pháp phòng ngừa và chăm sóc cho trẻ hen suyễn khi trời lạnh
1. Giữ ấm và lọc không khí
- Cho trẻ mặc đủ ấm, che chắn kỹ vùng cổ, ngực và mũi khi ra ngoài.
- Dùng máy lọc không khí trong phòng ngủ để giảm bụi và dị nguyên.
2. Tránh xa khói thuốc và ô nhiễm
- Không để ai hút thuốc trong nhà.
- Hạn chế cho bé tiếp xúc môi trường ô nhiễm, khói bếp, khói đốt rác.
3. Kiểm soát dị nguyên trong nhà
- Giặt chăn gối thường xuyên bằng nước nóng.
- Dọn sạch bụi, tránh dùng thảm dày, thú bông lớn.
- Với trẻ nhạy cảm, hạn chế tiếp xúc thú cưng.
4. Vận động hợp lý
Vận động là cần thiết để tăng sức khỏe hô hấp, nhưng trong mùa lạnh, nên cho trẻ khởi động kỹ, tập ở nơi kín gió, tránh gắng sức quá mức.
5. Tiêm phòng cúm hàng năm
Vaccine cúm giúp giảm nguy cơ nhiễm virus hô hấp – một trong những nguyên nhân hàng đầu làm khởi phát cơn hen ở trẻ.
6. Tuân thủ thuốc dự phòng
- Dùng thuốc đúng liều, đều đặn theo chỉ định của bác sĩ.
- Tuyệt đối không bỏ thuốc khi chưa có hướng dẫn.
7. Chuẩn bị kế hoạch xử trí cơn hen cấp
- Luôn mang theo thuốc cắt cơn và buồng đệm.
- Ghi nhớ kế hoạch hành động hen (do bác sĩ soạn riêng).
- Biết rõ khi nào cần đưa con đi cấp cứu.
Sử dụng máy hút ẩm đem lại nhiều lợi ích ngăn ngừa triệu chứng hen xuyễn
Lời kết
Ba mẹ thân mến, hen suyễn không chỉ do “thời tiết lạnh” gây ra mà còn bị ảnh hưởng rất nhiều bởi cách chăm sóc và xử lý của chúng ta. Những sai lầm như nhầm lẫn bệnh, dùng thuốc sai cách, hay chủ quan khi con không có triệu chứng đều có thể khiến bệnh trở nên nặng hơn. Ngược lại, nếu ba mẹ hiểu đúng, tuân thủ điều trị dự phòng bằng corticoid dạng hít, và áp dụng các biện pháp phòng ngừa khoa học, con sẽ sống khỏe mạnh, ít phải đối diện với những cơn hen đáng sợ.
Mùa lạnh đang tới gần, mong rằng mỗi gia đình đều chuẩn bị cho mình một “kế hoạch hành động hen” thật chi tiết, để khi con lên cơn, ba mẹ không còn lo lắng mà có thể bình tĩnh xử lý, giúp con an toàn và dễ thở trở lại.
Để được tư vấn thăm khám trực tiếp Phòng khám nhi Họa Mi với Ts – Bs Lê Thị Thu Hương, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE 0918884666 hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY.
Tìm hiểu thêm thông tin y khoa:
Chat trực tiếp Fanpage Bác sĩ Hương
Facebook Fanpage Bác sĩ Hương
Kênh Youtube Bác sĩ Hương