Bác sĩ Hương mến chào ba mẹ và các bạn. Nuôi con bằng sữa công thức cần kỹ thuật — không chỉ cho “đúng vị”, mà còn để đảm bảo an toàn vi sinh và dinh dưỡng. Dưới đây là hướng dẫn thực tế, dễ nhớ giúp mẹ pha sữa an toàn cho bé từ lúc mới sinh đến vài tháng đầu đời.
1) Cách chọn loại sữa công thức phù hợp với độ tuổi của bé
- Nó là gì: Sữa công thức có nhiều loại: dành cho trẻ sơ sinh (0–6 tháng), cho trẻ tiếp tục (6–12 tháng), sữa pha đặc trị (dị ứng đạm sữa bò, tiêu hóa kém, sinh non…).
- Tại sao cần: Lượng năng lượng, protein, khoáng-vitamins khác nhau theo lứa tuổi; chọn đúng giúp bé phát triển chiều cao-nặng-khoa học.
- Làm như thế nào: Chọn loại ghi rõ tuổi trên lon; nếu bé có nôn, tiêu chảy, dị ứng, hỏi bác sĩ để dùng loại chuyên biệt (hydrolyzed, AAF).
- Từ khoá liên quan: Infant formula, follow-on, hypoallergenic, preterm formula.
- Ví dụ: Bé 2 tuần tuổi → dùng “sữa công thức cho trẻ sơ sinh (0–6M)”; bé 8 tháng ăn dặm → chuyển sang “follow-on” nếu cần.
- Câu chuyện: Mẹ Huyền lo con hay trớ — sau khám, bác sĩ đổi sang công thức cho bé trớ ít hơn, bé tăng cân đều.
2) Nguyên tắc vệ sinh bình sữa và dụng cụ pha sữa
- Nó là gì: Là các bước rửa, khử khuẩn bình, núm vú, thìa đong, nắp — để tránh nhiễm khuẩn cho bé.
- Tại sao cần: Trẻ sơ sinh miễn dịch chưa hoàn chỉnh; dụng cụ bẩn có thể chứa vi khuẩn gây tiêu chảy, nhiễm trùng.
- Làm như thế nào: Rửa bằng nước nóng + xà phòng, chổi cọ; sau đó tiệt trùng bằng:
- Đun sôi 5–10 phút, hoặc
- Máy tiệt trùng bằng hơi nước, hoặc
- Dung dịch/viên tiệt trùng theo hướng dẫn.
Với trẻ <3 tháng, sinh non, hoặc suy giảm miễn dịch — luôn tiệt trùng.
- Từ khoá: tiệt trùng, khử trùng, rửa bằng xà phòng, luộc sôi.
- Ví dụ: Mỗi ngày tiệt trùng bình 1–2 lần; sau mỗi lần dùng, rửa sạch và để ráo.
- Câu chuyện: Có mẹ kể: trước đây chỉ tráng nước, con hay rối loạn tiêu hóa — thay đổi sang tiệt trùng đều đặn, con ổn hơn.
Khi pha sữa bột cho trẻ cần pha đúng tỷ lệ và nhiệt độ của nước theo hướng dẫn.
3) Chuẩn bị nước pha sữa ở nhiệt độ chuẩn theo khuyến cáo
- Nó là gì: Nhiệt độ nước dùng để pha bột sữa.
- Tại sao cần: Bột sữa là sản phẩm khô — có thể nhiễm vi khuẩn như Cronobacter; nước đủ nóng giúp tiêu diệt mầm bệnh.
- Làm như thế nào: Theo khuyến cáo an toàn (WHO & nhiều hướng dẫn): dùng nước ở khoảng 70°C để hòa bột (đun sôi nước, để nguội một chút rồi dùng). Sau khi pha xong, làm nguội nhanh đến nhiệt độ cho bú (khoảng 37°C) bằng cách đặt bình dưới vòi nước lạnh hoặc vào chậu nước lạnh. Kiểm tra bằng cổ tay.
- Từ khoá: 70°C, WHO, an toàn vi sinh.
- Ví dụ: Đun sôi nước, để 2–3 phút cho bớt sôi—nước còn ~80°C — dùng để pha (một số mẹ đun sôi, để 5 phút rồi pha).
- Câu chuyện: Mẹ Lan lúc đầu dùng nước ấm thường, sau nghe hướng dẫn thì bắt đầu pha bằng nước ấm 70°C — yên tâm hơn rất nhiều.
4) Bí quyết pha sữa đúng tỉ lệ, tránh pha loãng hoặc quá đặc
- Nó là gì: Tỉ lệ bột : nước theo hướng dẫn trên lon sữa.
- Tại sao cần: Pha loãng → bé thiếu năng lượng, chậm tăng cân; pha đặc → quá tải thận, táo bón, có thể tăng natri quá mức.
- Làm như thế nào: Luôn dùng thìa đong đi kèm; xúc bột leveled (gạt ngang) chứ không nén chặt. Làm theo tỉ lệ chính xác (ví dụ 1 thìa gạt = X g bột pha với Y ml nước) trên nhãn. Không tự ý tăng hay giảm bột.
- Từ khoá: scoop, level, ratio, hydration.
- Ví dụ: Nếu hướng dẫn là 1 scoop cho 30 ml — mẹ pha đúng như vậy; dùng cốc đo để chuẩn xác.
- Câu chuyện: Nhiều mẹ nghĩ “thêm bột cho con mau béo” — nhưng thực tế pha quá đặc dễ gây táo bón và làm thận bé phải làm việc vất vả.
5) Thời gian sử dụng sữa sau khi pha — bao lâu phải bỏ để không hại con
- Nó là gì: Khoảng an toàn từ lúc pha đến lúc cho bú/để tủ lạnh.
- Tại sao cần: Sữa pha là môi trường cho vi khuẩn phát triển nếu để quá lâu.
- Làm như thế nào: Nguyên tắc an toàn chung:
- Để ở nhiệt độ phòng: dùng ngay trong vòng 2 giờ; nếu để >2 giờ thì bỏ.
- Nếu để tủ lạnh (≤5°C) ngay sau pha: dùng trong 24 giờ (một số hướng dẫn nhà sản xuất khác nhau — tham khảo nhãn).
- Sau khi bé đã ngậm bú: nên dùng trong vòng 1–2 giờ và bỏ phần thừa (tránh cho bé bú tiếp vì nước miếng vào bình làm vi khuẩn tăng).
- Từ khoá: 2 giờ, 24 giờ, bảo quản lạnh.
- Ví dụ: Pha sẵn buổi trưa, đặt ngăn mát ngay → dùng cho cữ tối trong vòng 24 giờ; không để ở bếp qua đêm.
- Câu chuyện: Mẹ làm đủ 6 bình cho ngày — nhưng để lâu ở ngoài, một số bình phải bỏ đi; tốt hơn là pha vừa đủ, bảo quản lạnh nếu cần.
Lựa chọn sữa theo nhu cầu của bé và theo nguồn gốc sữa.
6) Cách bảo quản sữa bột và vệ sinh bình sau khi bé bú xong
- Nó là gì: Lưu trữ bột và xử lý bình đã dùng.
- Tại sao cần: Sữa bột hút ẩm dễ vón cục; bình bẩn là nguồn bệnh.
- Làm như thế nào:
- Bảo quản sữa bột trong lon/gói kín, nơi khô, mát, tránh ánh nắng; không để ở tủ lạnh.
- Dùng thìa khô, sạch; đóng nắp chặt sau mỗi lần dùng. Nhiều hãng khuyến nghị dùng trong 4 tuần sau mở nắp (xem nhãn).
- Sau khi bé bú: rửa bình ngay bằng nước nóng + xà phòng, cọ sạch; khử trùng định kỳ (như mục 2).
- Từ khoá: tránh ẩm, đóng kín, hạn dùng sau mở.
- Ví dụ: Không để muỗng ướt vào lon; nếu bột bị ẩm hoặc đổi mùi, bỏ ngay.
- Câu chuyện: Mẹ từng để lon bột gần bồn rửa, vài ngày thấy vón cục — bỏ bớt và mua lon mới để an toàn.
Kết thúc — checklist nhanh cho mẹ
- Chọn sữa theo tuổi / tình trạng bé.
- Rửa tay, rửa/tiệt trùng bình và dụng cụ.
- Dùng nước ~70°C để pha; làm nguội đến ~37°C trước khi cho bú.
- Pha đúng tỉ lệ theo thìa đong; không tự ý tăng-giảm.
- Bảo quản sữa đã pha: ≤2 giờ ở nhiệt độ phòng hoặc ≤24 giờ nếu để ngăn mát ngay; bỏ phần thừa sau khi bé đã bú.
- Bảo quản bột ở nơi khô, dùng thìa khô, đóng kín.
Để được tư vấn thăm khám trực tiếp Phòng khám nhi Họa Mi với Ts – Bs Lê Thị Thu Hương, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE 0918884666 hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY.
Tìm hiểu thêm thông tin y khoa:
Chat trực tiếp Fanpage Bác sĩ Hương
Facebook Fanpage Bác sĩ Hương
Kênh Youtube Bác sĩ Hương