“Lần nào con ốm, bác sĩ cũng cho kháng sinh – liệu có cần thật không, bác sĩ ơi?”
Đó là câu hỏi mà Bác sĩ Hương nghe rất nhiều từ các ba mẹ khi đưa con đến khám.
Thực tế, có những em bé mới 2 tuổi nhưng đã uống kháng sinh… hơn chục lần. Cứ hễ ho, sổ mũi, sốt nhẹ là uống thuốc. Ba mẹ lo, bác sĩ chiều, và kết quả là – đường ruột của con trở nên yếu, sức đề kháng giảm, rồi cứ thế, con lại ốm, lại uống thuốc, một vòng luẩn quẩn không dứt.
Điều đáng mừng là: rất nhiều bệnh thường gặp ở trẻ không hề cần đến kháng sinh. Nếu ba mẹ hiểu đúng về nguyên nhân, biết cách
🌿 1. Vì sao trẻ nhỏ thường xuyên ốm vặt, sổ mũi quanh năm?
Ba mẹ có bao giờ thở dài: “Con cứ vừa khỏi cúm xong lại sổ mũi, ho húng hắng suốt…” không?
Thật ra, điều này rất phổ biến — đặc biệt ở trẻ dưới 6 tuổi. Lý do là hệ miễn dịch của trẻ vẫn đang trong quá trình “học hỏi” cách chống lại hàng trăm loại virus trong môi trường. Trung bình, trẻ nhỏ có thể mắc 6–8 đợt cảm hoặc nhiễm siêu vi mỗi năm, đặc biệt vào mùa lạnh hoặc khi đi học mẫu giáo.
Thêm vào đó, trẻ nhỏ có đường thở ngắn, niêm mạc mũi họng mỏng manh và khả năng tiết kháng thể IgA còn thấp, nên dễ bị tấn công hơn người lớn. Nói cách khác, mỗi lần trẻ ốm là một “bài tập” giúp hệ miễn dịch rèn luyện để trưởng thành.
💊 2. Kháng sinh có thực sự cần thiết trong những bệnh thường gặp ở trẻ?
Câu trả lời là không phải lúc nào cũng cần.
Kháng sinh chỉ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, trong khi phần lớn bệnh ở trẻ em là do virus – ví dụ như cảm lạnh, cúm, viêm họng do virus, viêm mũi xoang nhẹ, hay tiêu chảy siêu vi.
Khi con sổ mũi, ho, sốt nhẹ trong vài ngày đầu, rất có thể nguyên nhân là virus. Lúc này, dùng kháng sinh không những không giúp con khỏi nhanh hơn, mà còn gây hại cho hệ vi sinh đường ruột – nơi chiếm đến 70% sức mạnh miễn dịch của trẻ.
🦠 3. Hiểu đúng về virus và vi khuẩn – để ba mẹ không nhầm lẫn
- Virus là “ký sinh trùng siêu nhỏ” – chúng cần xâm nhập vào tế bào người để nhân lên. Thuốc kháng sinh không thể tiêu diệt virus.
- Vi khuẩn là sinh vật sống độc lập, có thể bị tiêu diệt bởi kháng sinh.
Ví dụ:
- Trẻ bị viêm họng do virus thường chỉ sốt, đau nhẹ, không có mủ ở amidan.
- Còn viêm họng do vi khuẩn (như liên cầu khuẩn) thường gây sốt cao, amidan sưng đỏ, có mủ trắng, hơi thở hôi, đau nhiều khi nuốt.
👉 Chính vì thế, chỉ bác sĩ mới có thể xác định rõ con có cần kháng sinh hay không, dựa trên khám lâm sàng và xét nghiệm (như test nhanh liên cầu).
⚠️ 4. Tác hại nguy hiểm khi lạm dụng kháng sinh
Kháng sinh không phải “thần dược”, mà là “con dao hai lưỡi” nếu dùng sai.
Một đợt kháng sinh không đúng có thể để lại hàng loạt hệ lụy:
- Rối loạn tiêu hóa: Kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong ruột, khiến trẻ tiêu chảy, đầy hơi, biếng ăn.
- Dị ứng thuốc: Nổi mẩn, ngứa, thậm chí phản ứng nặng như sốc phản vệ.
- Loạn khuẩn đường ruột: Mất cân bằng hệ vi sinh khiến hệ miễn dịch suy yếu lâu dài.
- Kháng kháng sinh: Vi khuẩn trở nên “nhờn thuốc”, khiến những lần sau phải dùng thuốc mạnh hơn, tốn kém hơn, và có thể không còn thuốc hiệu quả.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo: “Kháng kháng sinh là một trong những mối đe dọa y tế toàn cầu nghiêm trọng nhất thế kỷ 21.”
Không nên dùng kháng sinh khi trẻ bị ho khan
🌸 5. Những bệnh phổ biến không cần dùng kháng sinh
Phần lớn các bệnh sau do virus gây ra, chỉ cần chăm sóc tại nhà đúng cách:
- Cảm lạnh, cảm cúm
- Viêm mũi họng cấp
- Viêm thanh quản nhẹ
- Viêm phế quản cấp (không bội nhiễm)
- Tiêu chảy siêu vi
- Tay chân miệng, sốt siêu vi
Những bệnh này tự khỏi sau 5–7 ngày nếu trẻ được nghỉ ngơi, bù nước và dinh dưỡng tốt.
🏡 6. Cách chăm sóc trẻ tại nhà khi mắc bệnh do virus
Khi con bị cúm, sổ mũi hay ho, ba mẹ có thể giúp con hồi phục nhanh hơn bằng cách:
- Hạ sốt đúng cách: Dùng paracetamol theo cân nặng khi sốt trên 38,5°C. Lau mát vùng trán, nách, bẹn bằng nước ấm.
- Bổ sung nước và điện giải: Cho trẻ uống nước ấm, nước cam loãng, súp, cháo… để tránh mất nước.
- Dinh dưỡng đầy đủ: Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu, giàu vitamin C, kẽm, D3 và lợi khuẩn (như sữa chua).
- Giữ ấm hợp lý: Không quấn kín quá mức; giữ ấm cổ, bàn chân, ngực.
- Vệ sinh mũi họng: Nhỏ nước muối sinh lý 3–4 lần/ngày để làm sạch dịch mũi, giúp bé dễ thở hơn.
- Cho trẻ nghỉ ngơi đầy đủ: Giấc ngủ sâu giúp hệ miễn dịch tiết cytokine – “vũ khí” tiêu diệt virus hiệu quả.
Nếu có thể, ba mẹ nên bổ sung lợi khuẩn đường ruột cho bé (theo tư vấn bác sĩ) để phục hồi hệ miễn dịch sau bệnh, đặc biệt nếu trẻ từng dùng kháng sinh.
🩺 7. Khi nào cần đưa trẻ đi khám và dùng kháng sinh?
Ba mẹ cần đưa bé đi khám ngay nếu:
- Sốt cao ≥ 39°C liên tục hơn 48 giờ
- Thở nhanh, khó thở, rút lõm ngực
- Quấy khóc nhiều, bỏ bú, li bì
- Tiêu chảy kéo dài > 3 ngày hoặc có máu trong phân
- Tai đau, chảy dịch
- Bệnh tái phát nhiều lần hoặc kéo dài quá 10 ngày
Chỉ khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn rõ ràng (viêm phổi, viêm tai giữa, viêm amidan mủ, viêm bàng quang…) thì bác sĩ mới kê kháng sinh. Và quan trọng là phải uống đủ liều, đúng giờ, đủ ngày – không tự ý ngưng thuốc khi thấy con “đỡ hơn”.
💚 8. Thay lời kết: Cách để con “miễn nhiễm” với kháng sinh
Một đứa trẻ khỏe mạnh không phải là đứa trẻ “chưa từng ốm”, mà là đứa trẻ biết tự khỏi mà không cần thuốc mạnh.
Muốn vậy, nền tảng miễn dịch của con phải vững.
Ba mẹ hãy cùng bác sĩ Hương xây dựng cho con:
- Một hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh (nhờ lợi khuẩn, dinh dưỡng tốt, ít đường, ít đồ chế biến sẵn).
- Một chế độ ăn cân bằng đầy rau củ, trái cây, protein và vi chất (kẽm, vitamin D3, sắt…).
- Một lối sống lành mạnh với giấc ngủ sớm, vui chơi ngoài trời, vận động mỗi ngày.
Khi con có sức đề kháng tốt, vi khuẩn cũng “chẳng dám bén mảng”.
Và đó chính là bí quyết để con không bao giờ phải uống kháng sinh 🌱
Để được tư vấn thăm khám trực tiếp Phòng khám nhi Họa Mi với Ts – Bs Lê Thị Thu Hương, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE 0918884666 hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY.
Tìm hiểu thêm thông tin y khoa:
Chat trực tiếp Fanpage Bác sĩ Hương
Facebook Fanpage Bác sĩ Hương
Kênh Youtube Bác sĩ Hương